Travmatik ve iz bırakıcı olaylar, günlük hayatın akışı içerisinde, aniden meydana gelerek insanı duygusal ve fiziksel olarak zorlar. Hayatımıza günlük bir şekilde devam ederken karşılaştığımız bu durumda nasıl tepki vereceğimizi bilemezken yeni kararlar almak da zordur. Aslında bir çocuk büyürken belki birçok Travmatik olay ile karşı karşıya gelir. Fakat bazen olayların farkında olmadığı için bazen de Travmatik olayın etkileyiciliği az olduğu için bu olayların farkında olmazlar.
Hiçbir çocuğun travma yaratacak olaylar ile karşı karşıya gelerek büyümesini istemeyiz fakat bunun önüne geçmek mümkün olmayabilir. Her çocuğun bünyesi farklıdır ve olaylardan etkilenme dereceleri de buna bağlı olarak farklılık gösterecektir. Bu nedenle travma ve çocuk konusuna önem vermek gerekir.
Yaşanan olay çocuğun duygularını ne kadar tehdit ediyorsa, yaşanan etki ve travma da o kadar büyük olacaktır. Yaşadığınız bölge ve konuma göre yaşadığınız travma da değişiklik gösterebilir. Beklenmedik bir anda yaşanan yangın, sel, deprem gibi felaketler çocuğu etkileyecek cinsten olaylardır. Bu olaylardan sonra yaşanan olayın büyüklüğüne göre çocuğun hayatı her zamanki gibi devam etmez, değişiklik yaşanır ve bu durum da tabi ki çocuğun etkilenmesine neden olur.
Travmatik olayları sadece doğal afetler ile bahsetmek doğru olmaz. Hırsızlık, kazalar, tacizler de en büyük Travmatik olaylardandır. Bu blog yazımızda genel olarak Travmatik olayların büyüklüğüne göre çocukların Travmatik olaylardan etkilenme durumlarından bahsetmek istedik. Ebeveyn olarak çocuklarımız üzerinde görevlerimiz vardır. Çocuklarımızı korumak, destek olmak, iyi ve güvende hissetmelerini sağlamak da bunlardandır. Travmatik olaylar ve çocuklar blog yazımız sayesinde Travmatik olay yaşayana çocuk üzerindeki görevlerimiz hakkında daha iyi bilgi sahibi olabilirsiniz.
Travmatik Olayların Çocuk Üzerindeki Etkisi
Çocuklar büyürken hem sosyal hem de duygusal anlamda gelişir. Fakat yaşanan travmatik olay bu durumu alt üst ederek çocukların güven duygularını sarsar. Çocuk yaşanan çaresizlik durumu sonrası kendini güvende hissetmez, belki içine kapanır, duygusal ve ruhsal gelişimi geriler. Her çocuk farklıdır ve travmatik olay sonrası kendini ifade etme durumları da değişiklik gösterebilir.
Her çocuğun travmatik olay sonrasında aynı tepkileri vermesini beklemek yanlış olacaktır. Bu noktada çocuğunuzu iyi bir şekilde tanımak çok önemlidir. Verdiği tepkiler ile çocuğunuzu fark etmeli, göz önünde ya da yalnızken yaşadığı travmaları görmeli ve en önemlisi çocuğunuzun profesyonel bir destek almasını sağlamanız gerekir. Ufak görünen sorunların bile ne kadar büyüyeceğini ya da çocuğun hayatında ne kadar etki edeceğini bilemeyiz. Çocuğunuza duygusal destek yanında psikolojik destek almasını sağlamak da doğru olacaktır.
Çocuklar genel olarak çevreyi tanıyarak büyür, ilk kez girdiği ortamlar onlara zor gelir, alışmaya ve güvenmeye çalışırlar. Travmatik olaylar sonrasında düzenleri bozulur ve güvenleri sarsılır. Ailecek yaşanan travmatik bir olayda bu durum daha sarsıcı olabilir. Aile çocuklarını duygusal olarak bir araya toplayamayabilir ve ya da gerektiği kadar ilgi veremez. Bu nedenle iyileşme süreci daha uzun sürebilir. Burada önemli olan çocuğunuzu fark etmek ve yalnız bırakmamak olacaktır.
Çocukların travmatik olaylar sonrasındaki tepkileri benzerlik gösterse de bu durum gelişimsel dönemlerine göre değişiklik gösterebilir. Örnek verecek olursak, okul öncesi dönemde olan bir çocuğun yaşadığı travmatik olay sonrasında “kolay şaşırma ve kaygılanma, regresyon (alt ıslatma, konuşma problemleri), anne-babaya yapışma, uyku sorunları ve kabuslar, kaçınma davranışları ve içe kapanma, genel kaygı ve korku hali, kontrol edilemeyen saldırgan davranışlar ve travma ile ilgili tekrarlanan oyun ve ritüeller” gibi tepkiler gözlenebilir.
Okul döneminde olan çocuklarda tüm bunlara ek olarak, “okula gitmek istememe ve başarının düşmesi, yeterlik ve özerklik duygularının engellenmesi, saldırgan ve isyankâr davranışlar” görülmesi normal olacaktır.
Olayın zihinde yeniden canlanmasına yol açan her ses, görüntü ve benzer duygular sonucu çocuk, o anı tekrar yaşıyormuş gibi hisseder ve davranır. Çocuk, travma olayını hatırlatan yerlerden, insanlardan ve kaçma çabası içerisinde olacaktır. Bu durum da yaşamla ilgili iyi ya da kötü diğer durumlardan ilgisinin kaybolmasına neden olabilir. İnsanlar ile iletişim halinde olmama, kendini kısıtlama ve sosyalleşememe problemleri yaşar.
Kendini korumak için öfke problemleri içinde olma, duygularını farklı şekilde gösterme durumları da bu tepkilerden olacaktır. Travma sonrası çocuk eğitim hayatıyla ilgilenmekte de zorluk çekebilir. Odak problemi çocuğun yaşadığı sorunlardan olacaktır.
Travma Yaşayan Çocuğunuza Ebeveyn Olarak Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?
Ailecek ya da çocuğunuz tek başına bir travma yaşadıysa ya da tanık olduysa muhakkak bu konu hakkında destek alması gerekir. Yoksa çocuğun içerisinde olan travma duyguları büyür ve daha kötü etkiler vermesine sebep olur. Bu noktada ebeveyn olarak sizlere çok görev düşmektedir. Travma yaşayan çocuğunuza ebeveyn olarak yardım etmek istiyorsanız aşağıda belirttiğimiz detaylara önem verebilirsiniz.
- Öncelikle çocuklarınızı iyi anlamanız gerekmektedir. Yaşadığı durumu bilmeli, çocuklarınızın kendini ifade etmesini sağlamanız gerekmektedir. Bu noktada çocuklarınızı ciddiye almak ve önemsendiklerini hissettirmek önemli olacaktır. Çocuklarınızı dinlemeli ve iletişim halinde olmalısınız.
- Çocuklarınızla konuşurken çocuğunuzun rahat olduğu, mekanın sakin olduğu ortamları tercih edebilirsiniz.
- Uyku saatinden önce travmatik olaylar hakkında konuşmak doğru olmayacaktır. Bu konuları konuşmak çocuklarınızı tetikleyeceği için uyku öncesi huzursuz olmasına neden olabilir.
- Çocuklarınızın izlediği televizyon kanalları, videolar hakkında bilgi sahibi olmanız gerekir. Çocuklar izledikleri haberlerden, videolardan herkes gibi etkilenebilir ve bu etki kalıcı olabilir. Bu nedenle bunun kontrolünü yapmak gerekmektedir.
- Çocuklarınızın ekranlar ile iç içe olması yerine sizler ile iletişim halinde olmasına özen gösterebilirsiniz. Merak ettiği konuları izlememeli sizler ile konuşmalıdır. Çocuklarınızın sorduğu sorulara çocuklarınızın yaş ve gelişimlerine göre cevaplar vermeniz gerekir. Çocuklar cevaplar karşısında kafası karışmamalı konuyu anlaması gerektiği seviyede anlamalıdır. 7
- Çocuklarınızla keyifli vakitler geçirmek, eğitici filmler, animasyonlar izlemek, oyuncak ve oyunlar ile vakit geçirmek doğru bir yöntem olacaktır. Bu zamanlarda çocuk travmadan uzaklaşacak kendisini iyi, huzurlu ve güvende hissedecektir.
- Çocuklarınıza sadece sözler ile değil temas ile de sevginizi göstermeniz gerekir. Sarılmak, beraber uyumak gibi durumlar çocuğunuzun güvende hissetmesini sağlayacağı için travmatik duygulardan uzaklaşmasına destek olacaktır.
- Çocuklarınızla konuşurken göz teması içerisinde olmayı, ses tonunuzun yumuşak olmasına dikkat etmenizi öneririz.
- Çocuklarınızın yanında travmatik konular hakkında konuşmamaya özen gösterin. Onlar bu konular hakkında sizin kadar bilgi sahibi olmadığı ve hazırlıklı olmadıkları için tahmin ettiğinizden daha fazla şekilde etkilenebilirler.
- Çocuklarınıza dünyada iyi şeylerin olduğunu, iyi duyguların var olduğunu hissettirmeniz gerekmektedir. Uykudan önce veya gün içerisinde pozitif hikâyeler okumak ve iyi konular hakkında konuşmak çocuklarınızın iyi ve güvende hissetmesini sağlayacaktır. Bebek ve çocuklar için hikaye kitaplarını incelemenizi öneririz.
- Ailecek çocuklarınıza destek olmanız gerekmektedir. Beraber zaman geçirmek, çocuklarınızın duygularını ciddiye almak, sevildiklerini ve güvende olduklarını hissetmek travmatik duygulardan uzaklaşmalarını sağlayacaktır.
Yaşanılan travmatik olayın büyüklüğüne göre çocukların yaşadıkları duygular ve etkiler farklılık gösterecektir. Bu noktada olayın çocuğunuzun içerisinde büyümemesi için çocuğunuzu ciddiye almaya, önemli olduklarını hissettirmeye, travmatik ve kötü olaylar yaşansa bile dünyada iyi olayların da yaşandığını hissettirmeye özen göstermeniz gerekmektedir. Çocuklar çocukluktan yetişkinliğe geçerken bu durumun farkında olarak büyümelidir. Çocuklarınızın yaşlarına ve gelişimlerine göre onlara gösterdiğiniz davranışlar değişebilir. Bu noktada çocuklarınızı tanımak büyük önem göstermektedir. Yaşanılan olayın büyüklüğü ya da çocukların tepkisine göre muhakkak profesyonel kişilerden destek olmanızı öneririz.
Welcome Baby Blog ile anne bebek ve çocuk hakkında ilginizi çeken konular hakkında bilgi sahibi olabilirken Welcome Baby web sitemizi ziyaret ederek anne bebek ve çocuk ihtiyaçlarınızı karşılayabilirsiniz.
Kaynaklar:
