Çocuklarda Merak ve Öğrenme
Çocuklar fiziksel ve bilişsel olarak hazır bulunuşluk ile öğrenmeye hazır olurlar fakat öğrenmenin bir diğer etkili ve önemli yolu meraktır. Bu nedenle merak ile öğrenme birbiri ile bağlantılı konulardır. Merak eden çocuk aynı zamanda öğrenmeye de açık hale gelmektedir. Çocuklarda merak ve öğrenme duygusu hafife alınmamalı ve çocukların bu yönden desteklenmesi sağlanmalıdır. Bu durumda da öğretmenler kadar ebeveynlere de büyük rol düşmektedir.
Merak ve Öğrenme İlişkisi
Merak ve keşif duygusu, çocukların öğrenmesini kolaylaştıran ve öğrenmeye büyük etkisi bulunan isteklerdir. Çocuklar ilgili duydukları konulara karşı daha meraklı olurlar bu nedenle de meraklı oldukları konularla ilgili öğrenmeye daha da açık olacaklardır. Merak ile öğrenilen konular aynı zamanda çocuğun kendi isteği ve kendi öğrenme çabası ile öğrendiği konular olacağı için öğrenilen konunun kalıcılığı da o kadar iyi olacaktır. Bu nedenle çocukların merak ve öğrenme ilişkisi köreltmemek bu noktada çok önemli olacaktır.
Çocukların merak ettiği konuları keşfetmesine izin vermeniz gerekmektir. Çocuklar merak ettiği konular ile sizlere sorular soracaktır, bazen bu soruların sıklığı artabilir ve ebeveynleri zorlayabilir fakat bu durumda çocuklarınıza karşı sabırlı olmanız ve verdiğiniz bilgilerin geçiştirici cümleler olmamasına dikkat etmeniz gerekir.
Çocuklar Neden Merak Eder?
Merak çocukları ve yetişkinlerin harekete geçmesini sağlayan bir dürtüdür. Çocukların hayatının her yaş ve döneminde merak duygusu köreltilmeden desteklenmelidir. Çocuklarda 4-5 yaş aralığı merak duygusunun yoğun olduğu aralıktır fakat her çocuk farklı olduğu için bu aralığın daha erken veya daha geç yaşlarda çocuklarda görülmesi de normaldir.
Aslında çocuklar doğdukları ilk aydan itibaren oyuncakları ağızların götürerek, kurcalayarak merak etmeye başlarlar fakat merakın öğrenmeye çevrilmesi için belli bir yaşa ve döneme gelinmesi gerekmektedir. Bunun için de konuşma becerisinin gelişmesi ile merak artık sorular ile kendini belli eder.
Çocuklar yavaş yavaş çevreyi ve olayları anlamaya başladığı zaman merak ettikleri ve sordukları sorular da artacaktır. Bu sorular mantıklı ya da mantıksız sorular olabilir. Önemli olan çocukların ne sorduğu değil soru sormaya istekli olması durumudur. Çocuklar öğrenmeye açık oldukları zaman merak ederler bu nedenle çocuklarınızın merak etmeye ve öğrenmeye tekrar istekli olmasını sağlamak için meraklı ve soru sordukları dönemleri kaçırmamak gerekir.
Çocuklarda Merak Duygusunu Nasıl Canlı Tutarız?
Çocukların merak ettiği konuların bazen sınırı bulunmamaktadır. Ebeveyn olarak bu sınırı koymak ve soruları yönetmek de bir noktaya kadar sizin elinizdedir. Fakat bu durumda çocukların merak duygusunu köreltmeyecek şekilde davranmak çok önemlidir. Çocuğunuzu merak ettiği konularda yönlendirerek bu konular hakkında yardımcı olabilirsiniz.
Çocuklarınızın her keşfini bir yaramazlık durumu olarak görmemek lazım, her çocuk farklıdır ve merak ettiği konulara karşı gösterdiği duygular ve hareketler farklı olacaktır.
- Çocukların merak duygusunu canlı tutmak için ; Ebeveyn güvenliği kontrolünde çevreyi gezmesini, keşfetmesini sağlayabilirsiniz.
- Çocuklarınızın ilgi alanlarını öğrenerek bu alanlar ile çocuklarınıza yeni ve eğlenceli öğrenme ortamları sağlayabilirsiniz.
- Çocuklarınıza sorular sorarak, sohbet ederek fikirlerini merak ettiğinizi ve saygı duyduğunuzu belli edebilirsiniz.
- Çocuklarınızla yaptığınız sohbetlerde çocuğunuza karşı iyi bir dinleyici olarak merak ettiği konulara saygı duyabilirsiniz.
- Aile içerisinde otoriter bir tutum varsa çocuğunuz soru sormaya çekinecek hale gelebilir. Bu nedenle aile içerisindeki otoriter tutum çocuğunuzun merak ve keşif duygusunu olumsuz bir şekilde etkileyecektir.
- Aşırı korumacı ebeveyn tutumu çocuklarınızın çevreyi keşfetmesine izin vermeyeceği için bu durum da çocuklarınızın merak ve keşif duygusunu olumsuz bir şekilde etkileyebilir.
- Çocuğunuzun sorduğu sorulara veya verdiği cevaplara karşı takdir ya da onay cümlesi kurarsanız çocuğunuz yeni bir bilgi öğrenmeye ve merak etmeye açık hale gelecektir.
- Aynı zamanda Montessori eğitimi çocukların merak duygusunun birçok gelişim alanları ile aktif olarak etkileyen merak ve öğrenmeye fayda sağlayan bir eğitim modelidir. Ev içerisinde montessori eğitimine uygun değişiklikler yapabilirsiniz.
- Çocuğunuza açık uçlu sorular sormaya çalışın, sorular; nasıl, neden, niçin gibi soru şekilleri ile olmalıdır. Bu sorular çocuklarınızın hazır cevap vermemesine, daha fazla düşünmesini sağlayacaktır.
- Örneğin sorduğunuz sorular; Yemeğin tadı güzel olmuş mu yerine, yemeğin tadı neye benziyor? Şeklinde olabilir.
- Nasıl yapabiliriz? Hangi yolları kullanabiliriz? Farz edelim şekilde sorulmuş ve kurulmuş cümleler çocuklarınızın yeni yollar üretmesine, merak duygusunun teşvik edilmesine katkı sağlayacaktır.
- Çocuklarınıza aldığınız eğitici oyuncaklar ve çeşitleri de aynı şekilde çocuklarınızın düşünmesini ve merak etmesini sağlayacaktır.
Merak duygusu köreltilmemiş bir şekilde büyümüş çocuk her zaman yeni bilgilere açık olacaktır ve mutlu bir şekilde büyüyecektir. Soru sormak, verilen cevaplar hakkında düşünmek, incelemeler yapmak ve etrafı keşfetmek çocukların beyinlerinin ve bedenlerinin her zaman yeniliklere aktif olmasını sağlar. Bedeni ve beyni aktif olan çocuk fiziksel ve bilişsel olarak pozitif yönden gelişir.
Yani bir ebeveyn olarak görevimiz sadece çocukların temel ihtiyaçlarını karşılamak olmamalı. Çocukların yeni şeyler keşfetmesine izin vermeniz gerekir. Gelişim alanlarının hepsi birbiriyle bağlantılıdır ve birbirini etkiler, bu etkiyi olumlu yönde çevirmek gerekir.
Çocuklarınıza merak tohumu ektiğiniz zaman çocuklarınızın kendilerini keşfetmesine, kendilerini tanımasına, sevdiği ve sevmedikleri şeyleri öğrenmesine, farklı deneyimler yaşamasına katkı sağlamış oluruz. Bu konuda yapılan araştırmalar merak yolu ile öğrenilen bilginin daha iyi ve kalıcı öğrenme ile ilişkisi olduğunu göstermiştir.
Kaynaklar:
