Anne ve Bebek

Her şey yolunda giderken bebeğinizin rutin düzeninden çıkıp sebepsiz huysuzlanması, iştahının kesilmesi veya artması, uyku düzeninin bozulması ya da ağlama krizleri yaşaması birçok ebeveyni korkutmaktadır. Genellikle bu durumun nedeni büyüme ataklarıdır. Hadi gelin büyüme ataklarını detaylıca inceleyelim.

Büyüme Atakları Nedir?

Bebekler 20 aylık olana kadar bilişsel gelişimlerinde 10 büyüme atağı geçirirler. Harika haftalar olarak adlandırılan bu büyüme atakları, bebeklerin bilişsel ve fiziksel gelişim gösterdiği dönemleri ifade eder. Büyüme atağı haftalarının takvimi belli olsa da bazı bebekler bu takvimin bir hafta öncesi ya da sonrasında bu dönemleri yaşayabilir. Prematüre bebeklerde büyüme atağı ise bebeğin doğduğu tarihe göre hesaplanmaz. Beklenen doğum tarihi üzerinden atak haftaları değerlendirilir. Bebeğinizin düzenindeki ve ruh halindeki değişimler, sizi korkutup ve zor günler geçirmenize neden olsa da her büyüme atağı sonrasında bebeğiniz ciddi bir ilerleme kat eder.

Büyüme Ataklarının Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerin büyüme ataklarına verdiği tepkiler farklı olabilmekle birlikte en yaygın belirtiler şu şekildedir;

• Uyku düzeninde bozulma (Bebeklerde uyku düzeni bozulmasının nedenleri oldukça fazladır. Nedeni yalnızca büyüme atağı olmayabilir ve sorunun ne olduğunu anlamak için bebeğinizi iyi gözlemleyip değerlendirmeniz gerekebilir.)
• Uykusu gelince huysuzlanma
• Ağlama krizleri (Eğer bebeğiniz küçükse, kolik bebek ihtimalini de düşünmek gerekir.)
• Memeyi reddetme ya da aşırı emme
• Kucak isteme
• Anneye olan düşkünlüğün artması
• Yalnız kalınca huzursuzlanma

Güneşli Haftalar Nedir?

Harika haftalar kavramını ortaya koyan araştırmacılardan Dr. Frans Plooij, bir röportajında “Yağmurlu günlerden sonra güneş açar!” diyerek bu haftaları anlatmıştır. Bebekler atak haftaları boyunca huzursuzluk yaşayabilirler. Bu durum ağlamalarına yani yağmurlu ve bulutlu günler geçirmelerine sebep olabilir. Ancak atak haftası sona erdiğinde eskiden olduğu gibi sakin ve mutlu bir bebeklik dönemine girerler. Yeni beceriler edindikleri için de bu haftalar aslında hem bebek hem de ebeveynler için güneşli yani keyifli bir dönemdir.

Bebeklerde Büyüme Atakları Ne Zaman Olur?

Bebeklerin belirli haftalarda geçirdiği büyüme ataklarını ve bu dönemlerde neler yaşayabileceğinize gelin bir bakalım.

• Değişen Duyular Dünyası - 5. Hafta
• Oluşumlar Dünyası - 8.Hafta
• Yumuşak Geçişler Dünyası - 12.Hafta
• Olaylar Dünyası - 19.Hafta
• İlişkiler Dünyası - 26.Hafta
• Kategoriler Dünyası - 37.Hafta
• Zincirleme Olaylar Dünyası - 46.Hafta
• Programlar Dünyası - 55.Hafta
• İlkeler Dünyası - 64. Hafta
• 10. Sistemler Dünyası - 75.Hafta

5. Hafta: Değişen Duyular Dünyası

Yaklaşık bir hafta sürecek olan bu sıçrama bebeğinizin ilk büyüme atağı haftası olacak. Bu haftada bebeğinizde huzursuzluk ve sık ağlama gibi durumlarla karşılaşabilirsiniz. Bebeğinizin beyni beşinci hafta atak döneminde dışarıdan gelen uyaranları yani değişen duyuları anlamlandırmayı öğrenir.

İlk atak dönemi sonunda bebeğinizin edindiği yeni beceriler şunlardır:

• Bebeğiniz bu atak haftası sona erdiğinde tanıdığı yüzlere gülümseyebilir.
• Etrafında duyduğu sesleri dinlediğini fark edebilirsiniz.
• Gözlerini daha uzun süre açık tutup etrafındaki hareketlere ilgi duymaya başlayabilir. 

Bebeğiniz ilk bilişsel ve fiziksel büyüme atağını geçireceği bu haftada mümkün olduğunca ona sarılmaya ve yanında olmaya özen göstermenizi öneririz. Bebeğinize loş ve sessiz bir ortamda yapacağınız masajlar da onu bu dönemde rahatlatacaktır.

8. Hafta: Oluşumlar Dünyası

Bebeğinizin ikinci atak haftası yaklaşık 2 hafta sürebilir. Bebeğiniz bu dönemde uzun süre emmek, hep kucakta kalmak isteyebilir ve sebepsiz ağlamaları olabilir. Bu atak haftası ilk atak haftasına göre biraz daha uzun sürebilir ama merak etmeyin bu hafta da geçecek! Sekiz haftalık bebekler, ikinci büyüme atağının bitiminde eşyaların dokusuna karşı farkındalıklar geliştirir.

Bu sıçrama döneminde sekiz haftalık bebeklerde şu gelişimler gözlemlenebilir:

• Reflekse dayalı hareketler azalabilir. Ellerini ve kollarını daha bilinçli şekilde hareket ettirmeye başlayabilirler.
• Etraflarındaki renk ve çizgileri daha dikkatli biçimde incelemeye başlarlar.
• Elleri ve kolları ile nesneleri itebilirler.
• Duydukları seslere daha çok odaklanmaya başlarlar. Ritmik seslere ilgi duyabilirler.
• Işık ve gölge oyunları dikkatlerini çekebilir.
• Bir ses duydukları zaman nereden geldiğini anlamak için başlarını çevirebilirler.
• Etrafındaki nesnelerin dokularını inceleyip “oo, auu” gibi kısa sesler çıkarabilirler. 

Bebeğinize bu dönemde farklı dokulardaki eşyalar gösterilebilir ve dokundurabilirsiniz. Oluşumlar döneminde özellikle siyah ve beyaz gibi kontrast renkler bebeklerin ilgisini çeker. Bebeğiniz ses farklılıklarını da ayırt etmeye başlayacağından ona farklı ritimlerde müzikler-ninniler dinletebilirsiniz.

Bu ürünlere ulaşmak için Welcome Baby web sitemizi ziyaret etmenizi öneririz. Dokun hisset kitapları bu dönemdeki bebeklerinizin eğlenerek vakit geçirecekleri kitaplar olacaktır.

12. Hafta: Yumuşak Geçişler Dünyası

Bebeğiniz bu dönemde çok kolay uyanmaya ve zor uyumaya başlarken sebepsiz ağlamalar tekrar ortaya çıkar ve yaklaşık 1 hafta sürer.

Bebeklerde “yumuşak geçişler dünyası” atak haftasının sonunda ise şu yeni beceriler görülebilir:

• Atak haftası sona ererken bebekler kollarını daha geniş şekilde hareket ettirebilirler.
• İkinci atak haftasında azalan reflekse dayalı hareketler sona erer. Artık oyuncaklarına uzanmak için kollarını uzatmaya başlayabilirler.
• Emzirilmek için anne kucağına koyuldukları ya da kendilerini biberon ile besleyen kişilere uzatıldıkları zaman heyecan duymaya başlayabilirler.
• Sesleri ve görüntüleri daha iyi şekilde takip edebilirler. Etrafındaki insanlarla daha bilinçli bir şekilde etkileşime geçmeye başlayabilirler. Örneğin belirli hareketlere gülebilirler.
• Bu dönemde seslere daha çok odaklanmaya başlayan bebeğinize kafiyeli kısa hikâyeler okuyabilir ya da şarkı söyleyebilirsiniz. Bebeğinizin önüne sevdiği oyuncağı koyup alması için onu teşvik edebilirsiniz. 

Masal ve hikaye kitapları kategorimize ziyaret ederek bebekleriniz için birçok markada renkli, eğlenceli ve eğitici kitaplara ulaşabilirsiniz.

19. Hafta: Olaylar Dünyası

Dördüncü sıçrama dönemi yaklaşık 2 hafta sürebilir. Bu dönemde bebeğiniz gece daha sık uyanıp tekrar uykuya dalmakta güçlük çekebilirler. Ayrıca atak haftalarında daha hassas olabilirler. Bu yüzden mutlu görünürken birden ağlayabilir ve anne baba kucağını isteyebilirler.

Bebekler harika haftalar olarak adlandırılan bu zihinsel gelişim sürecinde bazı yetenekler edinirler. Tabii unutulmamalıdır ki her bebeğin gösterdiği gelişim farklı bir alanda olabilir. Bazı bebekler dil gelişiminde, bazıları ise motor becerilerde ilerleme gösterebilir.

19 haftalık bebeklerde şu gelişimler gözlemlenebilir:

• Farklı sesleri tanıyıp daha çok ses çıkarmaya başlayabilirler.
• Kendi adları söylendiğinde dönüp bakmaya başlayabilirler.
• Eşyaları bir elden diğerine geçirebilirler.
• Nesneleri kavrama kabiliyetleri artabilir.
• Eşyaları atmaya başlayabilirler.
• Beş duyu organı ile ilgili geçişleri daha iyi kavrayabilirler. Örneğin bir bebek, gece odasının karanlık olması, ışığın gelişi ya da koku değişimleri gibi durumları daha net anlamlandırılabilir.

Bu dönemde bebeğinize yine masajlar yaparak onu rahatlatabilirsiniz. Farklı sesleri duyması için düzenli olarak yürüyüş yapabilir, dokuları ayırt etmesi için anne baba gözetiminde dokulu oyuncaklar ya da tabiatta bulunan nesneleri eline verebilirsiniz.

26.Hafta: İlişkiler Dünyası

Beşinci büyüme atağı olan bu dönem de yaklaşık 1 hafta sürebilir. Bu dönemde de bebeğinizde huzursuzluk, iştahsızlık ve uyku sorunları gözlemleyebilirsiniz.

Her bebekte farklılık göstermekle birlikte beşinci büyüme atağı sonunda bebeklerde şu gelişimler yaşanabilir:

• Eşyalar arasında mesafe olduğunu anlayabilirler.
• Bir nesnenin başka bir şeyin yanında, altında ya da üstünde olduğunu kavrayabilirler. Bu da bebekleri yeni keşiflerde bulunmaya sevk eder. Eşyaları kaldırıp altında bir şey olup olmadığına bakabilirler.
• Kendilerini yukarı doğru kaldırma denemeleri yapabilirler.
• Bir önceki büyüme atağı haftasında başlamadıysa beşinci atak döneminde eşyaları fırlatabilirler.
• Ağızlarından baloncuk çıkarabilirler.
• Başkalarının ağzına yiyecek uzatmaya çalışabilirler. 

26 haftalık bebekler mesafe kavramını öğrendikleri için anne babalarının kendilerinden uzaklaştığını gördükleri zaman daha çok ağlayabilirler. Yaşadıkları bu endişeyi azaltmak için anne babalar, bebekleriyle daha fazla temasta bulunabilir.

37. Hafta: Kategoriler Dünyası

Anne-babaya düşkünlük, huzursuzluk, sebepsiz ağlamalar bu büyüme atağında da görülür ve bu dönem yaklaşık 3-4 hafta sürebilir.

• Altıncı sıçrama dönemindeki bebekler, nesneleri kategorize etmek için bazı davranışlarda bulunabilir:
• Yerden aldıkları küçük nesneleri başparmakları ile işaret parmaklarının arasına alıp inceleyebilirler.
• Mama sandalyesinde otururken önüne konan sebzeleri ezip ya da ağızlarına sokup farklılıklarını anlamaya çalışabilirler. Böylece havucun sert, muzun ise yumuşak olduğunu ama ikisinin de yemek kategorisinde bulunduğunu keşfedebilirler. 

Yetişkinler için küçük görünen bu keşifler aslında onların dış dünyayı anlamlandırmak için attıkları büyük adımlardır.

Bu dönemde bebeğinizi dışarı çıkarmanız ve çevreyi tanıması onun büyük keşifler yapmasını sağlar. Bebeğinize resimli kitaplar alarak nesneleri gösterebilir, tanıtabilir ve sınıflandırabilirsiniz. Bebeğinizin huzursuzlandığını düşündüğünüz durumlarda ona sarılmanız bebeğinize çok iyi hissettirecektir.

46. Hafta: Zincirleme Olaylar Dünyası

Her bebekte farklılık göstermekle birlikte yedinci büyüme atağı yaklaşık 41 haftalıkken başlar ve 44 haftalıkken zirve noktasına ulaşır. Bu dönemde bebeklerde ağlama, huzursuzluk ve uyku düzensizliği gibi durumlar daha çok görülebilir. Bebekler 47 haftalık olduğunda ise yedinci büyüme atağı sona erebilir. Büyüme atağı bittiğinde ise bebekler yeni kabiliyetler edinmiş olurlar.

46 haftalık bebeklerin yedinci büyüme atağında gösterdikleri bazı bilişsel gelişimler şunlardır:

• Olayların bir dizi halinde geliştiğini anlayabilirler.
• Anahtar deliğine anahtar sokmaya ya da küpleri doğru yere yerleştirmeye çalışabilirler.
• Beslenirken kaşığı kendi ağızlarına sokmak isteyebilirler.
• Oynamayı bıraktıkları oyuncaklar tekrar favori oyuncakları olabilir. Bu oyuncakların farklı kullanım şekillerini keşfetmek zevk verebilir.

Bu dönemde sizin gözetiminizde bebeğinizin yemeğini kendi yemesine müsaade edebilirsiniz. Bebeğiniz kaşıkla yeme sırasında bir olayın sırayla geliştiğini görüp kendi başına bir şey başarmanın gururunu yaşayıp özgüven kazanacaktır.

55. Hafta: Programlar Dünyası

Bir yaşına giren bebeğiniz artık pek çok şeyi tek başına yapabiliyor. 1 yıl boyunca fiziksel ve bilişsel olarak büyük bir gelişme kat eden bebeğinizin hala önünde pek çok yol var. 8. Büyüme atağı olan bu dönem yaklaşık olarak 4 hafta sürebilir. Tabi ki her bebeğin gelişimi birbirinden farklıdır, bu süre daha uzun ya da kısa da olabilir.

Bebekler, bir önceki yani yedinci büyüme atağında olayların bir sıra halinde geliştiğini öğrenirler. Örneğin anahtarı doğru şekilde tutarlarsa kapı deliğine gireceğini kavrarlar. Sekizinci büyüme atağında ise bu sıra halindeki olayların bir sonucu olduğunu anlarlar. Yani anahtar deliğine anahtar geçirilir ve çevrilirse kapı kilitlenir. Bu bebeklerin olayları bir bütün halinde anlamaya başlama aşamasıdır. Sekizinci sıçrama dönemi sonunda dış dünyadaki olayları daha sistematik şekilde kavrayabilirler.

Bebeğinize bu dönemde olayların bütün halinde meydana geldiğini anlamalarını destekleyecek etkinlikler yapabilirsiniz. Bebeğinizle olayların sonuçları olduğu ile ilgili oyunlar oynayabilirsiniz.

64. Hafta: İlkeler Dünyası

Yaklaşık 15 aylık olan bebeklerin girdikleri bu atak haftası, 2 yaş yani çocukluk dönemi özelliklerinin de görülmeye başladığı bir süreçtir ve yaklaşık olarak 5 hafta sürebilir. Bebeklerin girdikleri ilkeler dünyası haftasında şu davranışlar gözlemlenebilir:

Etraflarındaki kişilerin davranış ve duygularını taklit edebilirler.

Evet ve hayır kelimelerini kullanmaya başlayabilir, kendi tercihlerini daha belirgin şekilde ifade edebilirler.

• Zaman zaman sinirlenebilirler.
• Dil gelişiminde belirgin bir ilerleme görülebilir.
• Günlük hayatta rol oyunu oynamaktan hoşlanabilirler.
• Bir şeyleri birlikte yapmaya başlayabilirler. Bu onları daha eşlikçi bir oyuncu haline getirir.
• Benim ve senin gibi aitlik kavramlarını ayırt edebilirler.
• Kurallar konusunda pazarlık yapmaya başlayabilirler.
• İstedikleri şeyleri kabul ettirmek için neler yapmaları gerektiğini öğrenebilirler.
• Dışarıya daha çok çıkmak isteyebilirler. 

Bebeğinizle bu dönemde meslek oyunları oynayıp taklit etmelerini teşvik edebilir, ayna karşısına geçip farklı yüz ifadeleri yaptırarak duygusal değişimleri öğretebilirsiniz.

75. Hafta: Sistemler Dünyası

Bebeğiniz artık son büyüme atağına girdi. Bu dönemde, daha önce edindikleri kabiliyetleri istedikleri doğrultuda kullanmayı ve davranışlarını seçebilmeyi öğrenirler. Yaklaşık olarak 4 hafta sürebilen bu büyüme atağı döneminde bebeğiniz huzursuz, tedirgin ve iştahsız olabilir ama endişe etmeyiniz. Bu büyüme atağı da diğerleri gibi geçici.

Onuncu büyüme atağına giren bebeklerde artık kendi kararlarını vermeye başlamalarına yardımcı olan şu gelişmeler görülebilir:

• Algılarındaki “ben” ve “sen” ayrımı belirginleşir.
• Değişen koşullara göre davranışlarını belirleyebilirler.
• Kendi davranışlarını seçebileceklerinin farkına varırlar.
• Bir durum karşısında uyumlu olurken farklı bir durumla karşılaştıklarında huysuz davranmayı seçebilirler. Yani olaylara göre tutumlarını belirleyebilirler. 

Bu dönemde bebeğinizin kendi başına karar almasını desteklemeniz bebeğinizin kendine olan güvenini geliştirecektir.

Büyüme Ataklarında Nasıl Davranılmalı?

Büyüme atağı haftaları, bebeklerin huzursuz hissetmesine ve anne babaların “Neden bebeğim çok ağlıyor?” sorusunu sormasına sebep olabilir. Ebeveynlerin bebeklerine verecekleri destekler sayesinde bu atak haftaları daha huzurlu geçebilir:

• Bebeğiniz ile daha sık ten teması kurmaya özen gösterebilirsiniz. Bu tutum, bebeğinizin güvende hissetmesini sağlayabilir.
• Bebeğinizin rahatlaması için onu sık sık açık havada yürüyüşe götürebilirsiniz.
• Bebeğinizin edindiği yeni becerileri desteklemek için onunla bulunduğu aya özel oyunlar oynayabilirsiniz.
• Rahatlamasına yardımcı olacak ılık banyo yaptırılabilir veya bebek masajı uygulayabilirsiniz.
• Huzursuzlandığı zaman bebeğinizi loş ve sessiz bir odaya götürebilirsiniz.
• Yorgunluğa bağlı stres hissettiğiniz zaman bebeğinizi babası ya da bakıcısına bırakıp dinlenmeniz önemlidir. Bu şekilde bebeğinizle daha etkili bir şekilde ilgilenebilirsiniz. 

Anne bebek ve çocuk ihtiyaçlarının tümünü karşılamak ve kampanyalardan yararlanmak için mutlaka Welcome Baby web sitemizi ziyaret etmenizi öneririz.

Yazar: Bebek Hemşiresi & Emzirme Danışmanı Hatice Erşimşek